همچنين در پاسارگاد كه مجموعه ايست كهن از ابنيه هخامنشي و واقع شده در هفتاد كيلومتري شيراز و در محلي به نام دشت مرغاب ؛ تعدادي كتيبه به خط فارسي باستان ؛ عيلامي و بابلي ضمن معرفي و شناسايي سازنده آن ؛ كورش را چنين معرفي مي كنند:
الف- كتيبه CMa؛ به شرح زير و نقر شده بر جرزهاي بلند و ستون مانند مربوط به ايوان امارتهاي معروف به كاخهاي بارعام و اختصاصي كورش كه علاوه بر فارسي باستان به عيلامي و بابلي نيز حك شده است.
adam \ kuruš \ xšâya-
thiya \ haxâmanišiya
« من هستم كورش ؛ شاه هخامنشي .» ( CMa؛كنت ؛فارسي باستان؛ صفحه 116)
در سالهاي 1800 تا 1900 ميلادي سياحان اروپايي زيادي از مجموعه پاسارگاد ديدن و در سفر نامه هایشان به آن اشاره کرده اند از
آن جمله كرپرتر و ديولافوا هستند كه نقاشيهاي ايشان از درگاه كاخ معروف به دروازه يا ورودي ؛ نوشته اي مشابه با CMa را بر فراز آن گواهي مي دهند. كتيبه اي كه اكنون به دليل شكستگي فوقاني درگاه از بين و يا به سرقت رفته و ديگر نشاني از آن نمي يابيم .
ب- كتيبه CMb
Kûruš \ xšâyathiya \ vazraka \ Kabûjiya
hyâ \ xšâyathiyahyâ \ puça \ Haxâmanišiya \
thâtiy \ yathâ [...]
[... ...] akutâ [... ]
« كورش؛ شاه بزرگ ؛ پسر كمبوجيه ؛ شاه هخامنشي . او مي گويد هنگاميكه........ساخته شد.........» ( CMb ؛ همان)
ج- كتيبه CMc ؛ نقر شده بر چينهاي پوشش كورش كبير ؛ تصوير شده بر درگاههاي ورددي كاخ خصوصي كه متاسفانه بخش فارسي باستان آن تا حدود زيادي از بين رفته است.
Kûruš \ xšâyathiya \ vazraka \ Haxâmanišiya
« كورش؛ شاه بزرگ ؛ هخامنشي .» ( CMc ؛ همان)
بعدها داريوش اول در كتيبه بيستون ( DB) ضمن ارائه جزئيات كاملي از نسب نامه و حوادث ابتدايي سلطنتش كه در آينده بيشتر به آن مي پردازيم؛ علت هخامنشي خوانده شدن خود و خاندانش را مربوط به نام گذاري جد بزرگشان يعني هخامنش ( پدر چش پش) مي داند .
به اين ترتيب كتيبه هاي ذكر شده علاوه بر معرفي بيشتر كورش اطمينان كافي مي دهند كه مجموعه پاسارگاد به دستور و در زمان وي ساخته شده است در عين حال اين امكان وجود دارد به لحاظ حضور تاريخي دو كورش؛ محقق وخواننده لحظه اي دچار ترديد شود كه شايد مراد از كورش در اين كتيبه ها كورش اول باشد اما توجه بيشتر به CMb نشان خواهد داد كه منظور ؛ كورش كبير فرزند كمبوجيه است . ( ادامه دارد )